Guneak

Laga txokoa

Dunaz osaturiko Laga hondartza ederra irudikatzen du: 574 metro luze duen hondartza honek, erdi inguruan, berezia den harkaitz berdexka bat du. Haitz igneoa da, ofita du izena. Harriak ospe berezia du, batez ere, maitasunaren haitza deitzen zaiolako.

Sorginak

Harizti sorgindu honen erdian teileria zahar bat dago. Toki magikoa da. Inguru hartan, antzina, sorgin xarmagarria bizi zen. Sorgin xarmagarri honen bikotea basoko haritz bat zen. Maitasun hori dela eta, ez zen inoiz bere bistatik baino urrutirago beragandik urruntzen. Berezkoa zeukan adimenari esker, sorgina naturan diren izaki guztiekin komunikatzeko ahalmena zuen, landareen hizkuntza eta musikaren hizkuntza baitzekizkien.  Lekua sorginduta zegoen, horregatik, sorginkerien aurkako trebezia oso handia zutenek baino ezin zuten bere enkantamenduetatik ihes egin.  Toki ezin bereziagoa da kultura arloko ekintzak bertan antolatzeko.

Basajaunaren lastategia

Artaldeen eta artzainen babeslea zen Basajauna. Gune honek denboran atzera eramaten gaitu, XX. mendearen erdialdera. Garai haietako bizi baldintzak ez dute zerikusirik gaur egunekoekin. Garatu gabeko edo gutxi garatutako nekazaritzaren sasoiak ziren. 

Txirene txokoa

Ehunka urte dituen arte zuhaitz izugarriak markatzen digu zaharraren eta modernoaren arteko muga. Hantxe kokatuta dagoen baselizan Txirene santuak deitutako santutxoen eskulturak daude. Txirene hitzaren esanahia da nortasun xelebre, baragarri, txantxazale, eszentriko. Ezaugarriok bilbotarren nortasunaren topikoarekin erlazionatzen dira, handikeriaz beteriko eta umore mota berezidun berbeta bilbotarrarekin.

Izagirre baserria

Ehun urtetik gorako haritzak babestutako baserria da. Gernika herriarentzat eta Bizkaitarron Foruentzat hain esanguratsua den “aretxa”.  Baserri berba, bestalde, baso eta herri hitzen elkarketa da. Baserriaren ondare kulturala  zaharra da oso,  gaur eguneko baserri ereduaren egitura arkitektonikoak esate baterako, 500 urtetik gora ditu. Isolatuta dagoen unitate autonomoa da gehienetan. Batzuetan, baina, multzoan elkartu ere egiten dira baserriak, gehienetan, bidegurutze edo baseliza baten inguruan. Elizatxoa baserriaren jabearena izaten zen, ez elizarena. Baserriaren oinordetza premuarena, seme zaharrenarentzat izaten zen tradizioan, nahiz eta Foru eskubideen arabera ondasunen banaketa librearen eskubidea indarrean egon. Baserriek etxebizitza, garautegia, lastategia, eta dolarea (mahatsa prentsatzeko tokia) izaten zituzten.

Izaro txokoa

Izenaren jatorriaren antzera, izarrekin erlazionatutako lekua dela esan dezakegu. Izarrek bezala, bere argi indar distiratsua berezkoa du irla honek. Itsas hegaztien kolonia ere bizi da bertan. Uztailaren 22an, Izaron, Bermeo eta Elantxobeko herritarren arteko jaia eta lehia ere ospatzen da.

“Baserritik plazara” ikustokia

Bertatik oraindik amaitu barik, hau da sortzen ari garen mahasti batetik dagoen ikusmiraz gozatzeko aukera dugu: Gernikaldea. XX. mende erdi ingurura arte Gernikako azoka kanpoan, aire zabalean, antolatzen zen astelehenero. 1943.etik ordea, esparru itxian egiten da. Eskualdeko herritarrentzat salerosketarako gunea izateaz gain elkarketa sozialak garatzeko gunea ere izan ohi da. Esaera zaharra honen adibide: “Lunes gernikes, kolperik ez”.